Hoe maak je de juiste studiekeuze?
De impact van kiezen
Voor heel wat studenten betekent het maken van een studiekeuze heel wat voor zichzelf en voor hun omgeving. In het werken met deze jongeren, ontdekte ik hoe vaak de studiekeuze niet alleen van groot belang is voor de student zelf, maar ook voor de directe omgeving. In getuigenissen hoor ik hoe het kiezen voor een hogeschool of universiteit ook voor de familie een belangrijke stap is. Het vergt vaak een zware financiële investering en dat brengt soms heel wat verwachtingen met zich mee.
Het maken van dergelijke keuzes (of het nu gaat over de overgang naar werk, vervolgstudies of het kiezen voor heroriëntering in de middelbare school) heeft op de jongeren dus een zekere impact. Dit kan gaan om de schrik om een foute keuze te maken, te falen, teleur te stellen of niet aanvaard te worden door (nieuwe of oude) peers.
Keuzestress
Het kan dus zijn dat je als jongere te maken krijgt met keuzestress. Letterlijk omschrijft het de stress die je krijgt op de moment dat je een keuze moet maken. De impact kan worden beïnvloed door de hoeveelheid keuzes die je op een bepaald moment moet (of mag?) nemen. Of het maken van een hele lastige of heel belangrijke keuze. Zoals hierboven al kort werd besproken, heeft keuzestress vaak een link met een soort onderliggende angst. Dat zorgt er dan weer voor dat het maken van een keuze wordt uitgesteld tot er in jouw plaats gekozen wordt.
En zo vergeten we soms dat ‘niet kiezen’ ook een keuze is. Maar is een keuze die je maakt op basis van angst een keuze die het gewenste resultaat zal brengen? En knelt daar (zeker bij het maken van studiekeuzes) niet het schoentje? Heb je zicht op wat voor jou dat meest gewenste resultaat is?
Denken aan later of kiezen voor 'nu'?
Het is een van de meest gegeven boodschappen, als ik met studiekiezers in gesprek ben: “ik weet eigenlijk niet wat ik later allemaal wil doen”. En een steeds veranderende samenleving anno 2020 geeft soms de indruk dat dat ‘later’ heel onvoorspelbaar is. Dus een van de belangrijkste spanningsvelden in het kiezen voor een studie of voor een job, is dat van het Heden versus de Toekomst.
Het is een spanningsveld die ook bij loopbaancoaching wel eens aan bod durft komen: kies je voor iets wat je nu waardevol vindt en waar je nu energie uithaalt? Of kies je voor een (toekomstige) job die je later zal brengen waar je dan misschien wil gaan staan? Passie of werkzekerheid? Speelt (mogelijke) verloning een rol of gaat het eerder over de emotionele erkenning of maatschappelijke meerwaarde?
Het bijzondere aan spanningsvelden is het aspect dat er op zich geen ‘foute’ kant bestaat. Mijn inziens speelt daarbij vooral je eigen gevoel en dat van je omgeving. Misschien word je eerder onbewust beïnvloed door de vraag ‘wat gaan mijn vrienden daarover denken’ of ‘op welke manier kan ik mijn ouders trots maken’? Of is het eerder omgekeerd: weet je heel goed wat je wil en is het net duidelijk dat je omgeving daar anders over denkt. Dit systeem van verwachtingen of van waarden en normen is niet altijd duidelijk voor wie er dicht bij staat. Neem eens wat afstand, spreek erover met iemand die je helemaal niet zo goed kent of net heel erg vertrouwd als het aankomt op een eerlijke blik.
Competentiegevoel en motivatie
Bij keuzes die je maakt op vlak van studieloopbaan, spelen nog andere spanningsvelden. Kies je voor iets wat je graag doet? Wat je leuk vindt? En eventueel ook voor je passie? Kies je voor iets waar je goed in bent? Dat je (al) kan en verder verdiept? In heel wat motivatietheorieën wordt erover gesproken. Voor wie reeds aan het werk is, verwijst de zelfdeterminatietheorie het naast autonomie en betrokkenheid uitgebreid naar het competentiegevoel.
Wie onlangs een oudercontact (digitaal) bijwoonde, herkent het uit de woorden ‘jouw zoon/dochter (jij dus) is sterk in vak X en Y’ of ‘je bent heel goed in de omgang met je klasgenoten’. Woorden die verwijzen naar dingen waar je dus eerder goed in bent. Soms wordt dit ook vertaald in scores en cijfers. Al ben jij de enige die weet hoe hard je hebt moeten werken voor dat resultaat en of dit nu eerder meer of minder inzet van je heeft gevraagd dan voor iets anders.
Diezelfde theorie verwijst dus ook naar een link tussen dat competentiegevoel en motivatie. En lijkt het dus vanzelfsprekend dat iets waar je goed in bent, ook iets is wat je graag doet of wil doen. Ervaring leert dat er ook heel wat andere zaken zijn die een invloed hebben op die motivatie. En is het niet altijd evident om (externe) waardering in complimenten en punten te vertalen in een studiekeuze. Er zijn ook heel wat dingen die je niet op school hebt geleerd of ervaren die je misschien nòg liever doet? Net zoals de grote kans dat een deel van jouw talent gewoon nog niet naar boven gekomen is?
Wat dan met die studiekeuze? Durf kiezen voor een coach.
Heel wat woorden om het eigenlijk te hebben over die keuze voor een studie. Er bestaan heel wat plekken waar je heel gericht informatie over je opties kan raadplegen. Misschien heb je de studiekiezer van de overheid al gevonden en ingevuld. Er worden enkele vragenlijsten aangeboden die je kan gebruiken als leidraad. En misschien heb je ook een gesprek gehad met het CLB (het centrum voor leerlingenbegeleiding). En misschien was je op bezoek bij een van de Studie-Informatie Dagen (SID-IN) en heb je heel wat informatie gekregen van verschillende hogescholen, universiteiten, vormingsinstituten, defensie …
En toch zit je hier. Heb je deze tekst gelezen. Een teken dat je de knoop nog niet hebt doorgehakt. Op zoek bent. En ben jij (of je jongere thuis) nog niet overtuigd. Dan is coaching een eerste goede keuze. Een coach zit met jou (alleen, of samen met je ouders) samen om te luisteren, vragen te stellen en op zoek te gaan naar die onderliggende laag. Je denkpatronen te ontdekken, je verwachtingen of gedachten vast te pakken en terug te geven. Met je coach krijg je er een partner bij die je kritische vriend is en los van je eigen idee even alles in vraagt durft stellen. En trouwens… wist je dat ook kiezen om niet te gaan verder studeren een perfecte keuze voor jouw loopbaan kan zijn? Ontdek jouw opties hieronder.
